Mapa dotacji

Pomysł na upamiętnienie wielowiekowej obecności Polaków na Syberii narodził się jeszcze w II Rzeczpospolitej. Wojna przerwała te starania, a sowiecka okupacja przyniosła Kresom masowe deportacje polskich obywateli na Syberię i do Kazachstanu. Inicjatywa stworzenia muzeum opowiadającego o polskim doświadczeniu Sybiru odżyła w Białymstoku.

Na siedzibę Muzeum Pamięci Sybiru wybrano przedwojenny magazyn na bocznicy dawnego Dworca Poleskiego. Na tym terenie mieszkańcy Białegostoku i okolic wsiadali ze swoim dobytkiem do towarowych wagonów, którymi potem deportowano ich w głąb Związku Sowieckiego. Architekt Jan Kabac w swoim projekcie połączył przedwojenny wojskowy magazyn – zamieniony w przestrzeń ekspozycyjną – z nowoczesnym skrzydłem mieszczącym m.in. administrację placówki, magazyny zbiorów i pracownię konserwatorską.

W ramach dofinansowania w surowej bryle budynku stworzono wystawę stałą łączącą eksponaty, multimedia oraz relacje świadków i uczestników wydarzeń. Opowiada ona o polskich osadnikach i odkrywcach Syberii, zesłańcach z czasów carskich oraz ofiarach deportacji na Syberię i do Kazachstanu z okresu sowieckiej okupacji. Dba o szeroki kontekst, przedstawiając kulturę przedwojennych Kresów oraz wielonarodowe doświadczenie sowieckich represji. Łączy obraz, dźwięk oraz wrażenia dotykowe. Integralnymi elementami wystawy są Memoriał Katyński oraz rzeźba ekspozycyjna „Ludzie z lodu”.

Projekt umożliwił także zakup i zaprogramowanie przewodnika multimedialnego, systemu biletowego, audioprzewodnika oraz sprzętu i wyposażenia do prowadzenia działalności kulturalnej i edukacyjnej.

W powiązaniu z wystawą przygotowano program warsztatów i lekcji muzealnych dla dzieci, młodzieży i dorosłych. Zakłada on szerokie wykorzystanie sprzętu multimedialnego zakupionego w ramach projektu.

Wystawa jest dostosowana do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Przygotowano ścieżki dźwiękowe dla osób niedowidzących i niedosłyszących, pętle indukcyjne, makietę wystawy oraz modele wybranych eksponatów z opisem w alfabecie Braille’a dla osób niewidomych. Zarówno budynek Muzeum jak i wystawa stała są w pełni dostępne dla osób z niepełnosprawnością ruchową. Muzeum udostępnia także wózki inwalidzkie oraz chodziki. Dla osób w spektrum autyzmu przygotowano pokój wyciszenia.

Muzeum przyciąga mieszkańców Białegostoku i regionu, którzy na wystawie odnajdują historie zbieżne z ich rodzinnym doświadczeniem. Odpowiada także na zapotrzebowanie na ofertę kulturalną zgłaszane przez mieszkańców w trakcie badań poprzedzających realizację projektu. Dużą grupą odbiorców są turyści z Polski i z zagranicy, którzy przyjeżdżają do Białegostoku specjalnie, aby poznać historię polskiego Sybiru i zobaczyć jedno z najnowocześniejszych muzeów w Polsce.

Fot. Michał Zięba/MKiDN