Grant Map EU

Cele i efekty projektu: Zwiększenie wykorzystania potencjału Dawnego Pałacu Biskupów Krakowskich w Kielcach na rzecz wzrostu uczestnictwa społeczeństwa w kulturze, w tym osób niepełnosprawnych i wykluczonych. Cel zostanie osiągnięty przez: 1. Wzrost oczekiwanej liczby odwiedzin w objetych wsparciem miejscach; 2. Liczba osób korzystających z obiektów objetych wsparciem; 3. udział projektu w odniesieniu do obszaru objętego programem rewitalizacji (100% w 2021);

Opis projektu: W ramach projektu zrealizowano:

1. Remont elewacji budynków Dawnego Pałacu Biskupów Krakowskich z renowacją detali architektonicznych i rekonstrukcją postaci posłów moskiewskich i szwedzkich.
2. Wykonanie nowoczesnych instalacji zabezpieczających: przeciwpożarowej i antywłamaniowej w budynku Dawnego Pałacu Biskupów Krakowskich
3. Modernizacja Galerii Malarstwa Polskiego i Europejskiej Sztuki Zdobniczej  polegająca na zmianie aranżacji pomieszczeń zajmujących ekspozycję malarstwa i rzemiosła artystycznego w celu stworzenia nowej oferty edukacyjnej
4. Roboty konserwatorskie we wnętrzach pałacu obejmujące: konserwacja unikatowego XVII-wiecznego stropu belkowego z plafonem Tomasza Dolabelli „Pożar Ławry Troickiej”, konserwacja fryzu portretowego, podstropowego w Izbie Stołowej Górnej w Dawnym Pałacu Biskupów Krakowskich w Kielcach, konserwacja dwóch tapiserii: Triumf Ateny i Bitwa nad Granikiem.

Wartość całkowita projektu: 21.559.772,02 zł

Dofinansowanie projektu z UE: 85% wartości wydatków kwalifikowanych tj. 14 726 171,53 zł

Dofinansowanie projektu ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego: 15% wartości wydatków kwalifikowanych tj. 2 598 736,16 zł

Fundusze Europejskie pozwalają na postęp w wielu dziedzinach życia, umożliwiają zniwelowanie różnic w rozwoju krajów i regionów. Strumień pieniędzy płynący do instytucji kultury, ciągle niewystarczająco dofinansowanych, borykających się z wieloma trudnościami: lokalowymi, konserwatorskimi, aranżacyjnymi pozwala niejednokrotnie na przywrócenie zabytkom blasku. Tak było również w przypadku Dawnego Pałacu Biskupów Krakowskich w Kielcach – najlepiej zachowanej polskiej rezydencji magnackiej z pierwszej połowy XVII wieku, okresu panowania w Rzeczypospolitej Obojga Narodów dynastii Wazów. Jej bogaty wystrój architektoniczno-malarski, który jest przedmiotem ciągłej troski konserwatorskiej, podkreślał niegdyś wagę dokonań fundatora, kanclerza wielkiego koronnego, biskupa krakowskiego Jakuba Zadzika. Ranga pałacu, mnogość związanych z nim zagadnień, sprawiają, że wymaga on ciągłych nakładów finansowych i zabiegów renowacyjnych.

Działania związane z projektem zakończono w 2022 roku. Zrealizowano zadania mające na celu utrwalenie wartości historycznej pałacu, zatroszczono się o komfort i bezpieczeństwo zwiedzających oraz o stan eksponowanych obiektów.

Modernizacja Galerii Malarstwa Polskiego i Europejskiej Sztuki Zdobniczej (kwiecień – październik 2019)

Pierwszym celem, sfinalizowanym w 2019 roku, była modernizacja Galerii Malarstwa Polskiego i Europejskiej Sztuki Zdobniczej, ekspozycji stałej prezentowanej w skrzydle północnym Dawnego Pałacu Biskupów Krakowskich. Dzięki uzyskaniu dodatkowej powierzchni można było poszerzyć prezentację twórczości wybitnych artystów związanych z regionem – Rafała Hadziewicza, Franciszka Kostrzewskiego, Józefa Szermentowskiego i Władysława Maleckiego. Ekspozycję sztuki współczesnej rozbudowano do lat 70. XX wieku. Obecnie w Galerii prezentowanych jest blisko 300 obrazów i 600 obiektów rzemiosła artystycznego, w tym bogaty zbiór ceramiki ćmielowskiej. Wystawa zyskała nowy system oświetlenia, który pozwolił na atrakcyjną prezentację unikatowych zabytków. Zwieńczeniem tego etapu projektu było wydanie katalogu zbiorów.

W ramach projektu w Galerii przeprowadzono także remont i przebudowę pomieszczeń sanitarnych i pomocniczych z przebudową kanalizacji sanitarnych oraz roboty budowlane zachowawcze w zakresie renowacji ścian i sufitów oraz częściowej wymiany okablowania z montażem ścianek ekspozycyjnych.

Remont elewacji zespołu budynków Dawnego Pałacu Biskupów Krakowskich wraz z rekonstrukcją postaci posłów moskiewskich i szwedzkich na fasadzie wschodniej (kwiecień 2018 – październik 2021)

Najdłużej trwały prace związane z renowacją elewacji Pałacu. Spektakularnym efektem tych działań jest rekonstrukcja rzeźb fasadowych przedstawiających posłów szwedzkich i moskiewskich, zniszczonych przez zaborcę w wyniku represji po powstaniu styczniowym. Formę posągów, z których każdy ma trzy metry wysokości i waży tonę, wypracowano na podstawie archiwalnych dokumentów, badań kostiumologicznych i porównawczych. Blask odzyskały także m.in. loggia wejściowa, XVII-wieczne sgraffito oraz gzymsy wieńczące elewację.

• W 2018 roku, zrealizowano roboty budowlano-konserwatorskie na skrzydle północnym z łącznikiem bez prac konserwatorskich pod arkadami.
• W 2019 roku prowadzono prace konserwatorsko-budowlane na elewacjach korpusu głównego z wieżami. Wykonano prace na elewacji zachodniej z wyłączeniem posadzki i schodów w loggi zachodniej.
• Wykonano prace konserwatorsko-budowlane na wieży północno-zachodniej i południowo-zachodniej.
• Wykonano prace konserwatorsko-budowlane na elewacji południowej korpusu głównego (bez konserwacji drzwi do Sanktuarium).
• Wykonano prace konserwatorsko-budowlane na wieży północno-wschodniej o południowo-zachodniej.
• Wykonano prace konserwatorsko-budowlane na elewacji północnej korpusu głównego.
• Wykonano prace konserwatorsko-budowlane na skrzydle południowym z łącznikiem (na jego południowej i północnej elewacji)

Konserwacja stropu ramowego w Drugim Pokoju Senatorskim (grudzień 2018 – czerwiec 2021)

W Dawnym Pałacu Biskupów Krakowskich zachowały się trzy unikalne stropy ramowe Tomasza Dolabelli. W projekcie przewidziano konserwację ostatniego, dotychczas nieodnowionego, stropu znajdującego się w Drugim Pokoju Senatorskim. Odnalezienie pierwowzorów alegorii czterech żywiołów pozwoliło na usunięcie XIX-wiecznych przemalowań w najbardziej zniszczonych partiach i właściwą interpretację zachowanych fragmentów. Analizując ikonografię centralnego obrazu, potwierdzono poprawność starych zapisów inwentarzowych określających go jako Pożar Troi (w XX wieku interpretowanego jako Pożar Ławry Troickiej). Na podstawie odnalezionych reliktów dekoracji zrekonstruowano pierwotny ornament ramy, przywrócono laserunki na złoceniach. Ciemna kolorystyka malowideł wymagała zamontowania dodatkowego oświetlenia, które pozwoliło na właściwe wyeksponowanie walorów dzieła. Jednocześnie przygotowano publikację poświęconą stropowi Sąd nad arianami znajdującemu się w Apartamentach Biskupich.

Konserwacja malowideł ściennych w Izbie Stołowej Górnej (styczeń 2019 – marzec 2021) 

Dzięki konserwacji polichromii ścian, która objęła XVII-wieczny temperowy fryz portretowy, XIX-wieczne portrety biskupów, sceny w pasie nadokiennym oraz iluzjonistyczne portale, urodę odzyskała Izba Stołowa Górna, zwana również Salą Portretową. Największym sukcesem zespołu konserwatorskiego jest odczytanie i uczytelnienie scen batalistycznych na ścianie wschodniej. Było to możliwe dzięki nowoczesnym technikom badawczym. Odkrywki potwierdziły pierwotną obecność girland owocowych w górnej partii fryzu, analogicznych do dekoracji na belkach stropu, i pozwoliły na ich rekonstrukcję.

Bogata dekoracja stropu polichromowanego w tym pomieszczeniu jest jednym z najcenniejszych elementów wystroju pałacu. Na deskowaniu wspartym na 21 modrzewiowych belkach przedstawiono 40 alegorycznych i moralizatorskich scen oraz personifikacji. Podsumowaniem prac badawczych jest wydawnictwo Pro lege et pro grege. Dekoracja stropu belkowego Izby Stołowej Górnej w Dawnym Pałacu Biskupów Krakowskich, w którym zaprezentowano pierwowzory graficzne wizerunków wraz z wyjaśnieniem ich symboliki.

Prace konserwatorskie przy tkaninach Triumf Ateny oraz Bitwa nad Granikiem (początek 2019 – grudzień 2020)

W trosce o zabytki ruchome przeprowadzono konserwację dwóch wielkoformatowych tapiserii: Bitwy nad Granikiem oraz Triumfu Ateny – opiekunki pokoju, sztuk pięknych nad bogiem wojny Aresem. W ubytkach wprowadzono brakujące fragmenty osnowy, wątek odtworzono dobraną kolorystycznie wełną. Przy Triumfie Ateny zrekonstruowano bordiurę: część ubytków uzupełniono w technice tkackiej, w zewnętrznej, całkowicie odtworzonej partii, zastosowano rekonstrukcję malarską. Tkaniny, będące niewątpliwą ozdobą pałacowych wnętrz, odzyskały właściwą kolorystykę i pierwotną reprezentacyjność.

Wykonanie wewnętrznych instalacji zabezpieczających w zespole budynków Dawnego Pałacu Biskupów Krakowskich w Kielcach (maj – lipiec 2021)

W ramach projektu wykonano ponadto szeroko zakrojone prace remontowo-budowlane, dostosowując budynek do obowiązujących wymagań, wyposażając go w nowoczesne instalacje zabezpieczające – przeciwpożarową i antywłamaniową. W całym Pałacu zainstalowano systemy elektronicznego dozoru, nawilżacze i osuszacze, a rejestratory danych umożliwiają bieżący monitoring parametrów klimatycznych.

Realizacja projektu pozwoliła na stworzenie nowej oferty kulturalnej i edukacyjnej oraz podniesienie komfortu zwiedzania. Turyści mogą  obecnie korzystać z audioguidów, w których dostępne są m.in. rodzinne ścieżki zwiedzania. Pałac stał się jeszcze bardziej dostępny dla osób z niepełnosprawnościami. Zniwelowano istniejące bariery architektoniczne, do audioprzewodników dodano opracowania dla osób z dysfunkcją wzroku, zastosowano pętle indukcyjne.

Z każdym kolejnym remontem Pałac krok po kroku odzyskuje swą dawną świetność, a zwiedzający mogą cieszyć się w pełni ze splendoru XVII-wiecznej rezydencji.