Mapa dotacji

Cenne materiały etnograficzne z dorobku prof. A. Dygacza zawierają ostatnie zapisy różnorodnych przejawów tradycyjnej śląskiej kultury ludowej, w tym pieśni, zwyczajów czy wiedzy, które powinny być udostępnione dla celów naukowych i edukacyjnych. Na nagraniach audio, a także w dokumentach tekstowych znajdują się tysiące utworów wykonawców urodzonych na przełomie XIX i XX wieku. Zarówno nagrania, jak i materiały tekstowe pozostawały nieskatalogowane i niedostępne potencjalnym zainteresowanym. Również ze względu na konieczność dysponowania rzadkimi już dzisiaj magnetofonami szpulowymi krąg odbiorców nagranych pieśni był drastycznie ograniczony. Stan zachowanych dokumentów w wielu miejscach uniemożliwiał ich swobodny odczyt, a taśmy szpulowe z kolei w szybkim tempie ulegały degradacji. Na ratunek niszczejącemu zbiorowi ruszył skansen „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”, który zajmuje się gromadzeniem i udostępnianiem dóbr kultury ludowej z terenów Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego. Ze wsparciem Funduszy Europejskich postanowił on przeprowadzić gruntowną digitalizację materiałów, która umożliwi trwałe zachowanie, mogącej w każdej chwili ulec zniszczeniu, cennej części regionalnego dziedzictwa kulturowego oraz wieloletniego dorobku badacza regionu.

Dlaczego podjęto się realizacji projektu?

Celem realizacji projektu było cyfrowe zachowanie i udostępnienie wyników etnograficznych badań terenowych oraz innych elementów dorobku naukowego prof. dr. hab. Adolfa Dygacza. Dorobek ten stanowi cenne źródło zapisów pieśni ludowych i wiedzy o folklorze muzycznym Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego. W jego skład wchodzą m.in. zapisy nutowe, teksty oraz archiwalne nagrania audio w postaci taśm szpulowych.

Co udało się zrealizować?

Ze względu na ogrom zbiorów prof. Dygacza projekt został podzielony na etapy. Pierwszy z nich został zrealizowany w latach 2017-2019 w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020.

W ramach realizacji projektu opracowano funkcjonalny system opisu i archiwizacji digitalizowanego materiału (nagrań dźwiękowych, zapisów nutowych, notatek, opisów oraz tekstów pieśni), a następnie zrealizowano digitalizację według ustalonych standardów poprzez przeniesienie nagrań muzycznych i innych materiałów na nośnik cyfrowy. Wykonano przy tym pełne opisy katalogowanych danych.

Na I etapie projektu zdigitalizowana (zeskanowana) została pierwsza grupa tekstów i nut ze zbiorów prof. Dygacza (w tym pieśni z regionu lublinieckiego), a następnie zostały one opracowane i udostępnione za pomocą programu REGMUS, a także za pośrednictwem Śląskiej Biblioteki Cyfrowej.

Kto skorzysta z efektów projektu?

• uczeni zajmujący się folklorem muzycznym,
• muzycy profesjonalni i nieprofesjonalni,
• lokalne zespoły folklorystyczne,
• animatorzy kultury,
• nauczyciele wiedzy o regionie,
• muzealnicy.

Jakie są główne korzyści projektu?

Materiały etnograficzne pochodzące z badań terenowych prof. dr. hab. A. Dygacza zawierają niejednokrotnie jedyne lub ostatnie zapisy pieśni, a wraz z nimi różnorodnych przejawów tradycyjnej kultury ludowej, w tym zwyczajów, światopoglądu czy wartości. Na nagraniach audio, a także w dokumentach tekstowych znajdują się tysiące utworów wykonawców urodzonych na przełomie XIX i XX wieku, tworząc tym samym niezwykle cenne i unikatowe świadectwo kultury ludowej i zanikającej tradycji. O wartości zasobu świadczy zarówno liczba zapisanych pieśni, jak i ich wielka różnorodność. Teksty poszczególnych gatunków zawierają odwołania do wartości rodzinnych, patriotycznych i narodowych, podkreślają wartość pracy i więzi międzyludzkich. Stanowią zatem ważny komponent przekazu tych wartości i podtrzymywania cennych tradycji społeczno-kulturowych, a także budowania oraz pielęgnowania tożsamości kulturowej i narodowej.